«Η Τέχνη στην Κύπρο θα έπρεπε να παίζει κύριο λόγο στην εκπαίδευση… χωρίς την τέχνη, δεν πάμε πουθενά!»
Ο Χρίστος Κακουλλή, γνωστός και με το καλλιτεχνικό του όνομα CRS, είναι ένας διακεκριμένος καλλιτέχνης που έχει διάθεση για εθελοντική προσφορά στον τομέα των εικαστικών. Με εμπειρία χρόνων και αγάπη για την τέχνη, σκοπός του είναι τα εικαστικά δρώμενα στο αστικό τοπίο αλλά και οι καλλιτεχνικές παρεμβάσεις σε σχολικά κτήρια, ειδικά εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη. Η έμπνευσή του προέρχεται πολύ από την κοινωνική παθολογία. Οι πίνακές του αφορούν τους πρόσφυγες, τον πόλεμο, την ειρήνη… Στην κατοχή του, ο Κύπριος καλλιτέχνης έχει 3 παγκόσμια ρεκόρ, πολλά διεθνή βραβεία και βραβεία στην Κύπρο.
Η πρώτη έκθεση του νεαρού εικαστικού έγινε το 2021 και είχε ως θέμα το γκριζόχρωμα μαζί με ένα street art χαρακτήρα και με κύρια τεχνική το stencil. Μέσω αυτής ανέδειξε πορτραίτα κι άλλες γκριζόμορφες φιγούρες μέσα σε ένα street abstract background που καθηλώνει τον δέκτη από τα συναισθήματα που προκαλεί αλλά και από το έντονο ύφος των χρωμάτων. Σήμερα θα μάθουμε από τον ίδιο για την Τέχνη του δρόμου και θα γνωρίσουμε το stencil.
Καταρχάς Χρίστο, τι είναι το stencil;
Το stencil είναι μια καινούργια μορφή τέχνης, η οποία εμφανίστηκε από τον Γάλλο ζωγράφο του δρόμου Blek Le Rat που ήθελε να καταφέρει να κάνει γκράφιτι στους δρόμους με όσο πιο γρήγορο ρυθμό. Έτσι σκέφτηκε την ιδέα να δημιουργήσει το stencil. Ζωγραφίζουμε το σχέδιο επάνω στο χαρτί, το κόβουμε με το μαχαιράκι και μετά το ζωγραφίζουμε με σπρέι. Στα ελληνικά, ονομάζεται τέχνη του διάτρητου, διότι υπάρχει τρύπα, που μέσα από αυτήν βγαίνουν τα όμορφα σχέδια. Αυτήν την τεχνική, ακολούθησε στη συνέχεια ο διάσημος ζωγράφος Banksy –που κανείς δεν γνωρίζει το πρόσωπό του- ο οποίος την έκανε πιο γνωστή στον κόσμο. Επειδή για μένα τόσο ο Blek Le Rat όσο και ο Banksy, είναι τα είδωλά μου, αποφάσισα να το δοκιμάσω κι εγώ.
Πόσο καιρό έχει που ασχολείσαι με το stencil;
Εδώ και 6 χρόνια! Μου άρεσε, το αγάπησα και το συνεχίζω. Το έμαθα μόνος μου και το ανέπτυξα, προσθέτοντας τις δικές μου λεπτομέρειες. Πλέον προσπαθώ να βάζω περισσότερα χρώματα και ρεαλισμό στα έργα μου.
Πώς επιλέγεις τα σημεία που θα παρέμβεις δίνοντας το δικό σου εικαστικό στίγμα;
Ο κάθε τοίχος είναι ένας τρόπος παρέμβασης. Όπως είπε κι ένας μεγάλος graffiti artist «οι τοίχοι ποτέ δεν τελειώνουν» οπότε, όσο υπάρχουν τοίχοι θα υπάρχουν και ζωγράφοι γκράφιτι και stencil. Επειδή μέσα από το κάθε γκράφιτι μου στέλνω ένα μήνυμα, τους τοίχους τους επιλέγω με βάση πόσοι άνθρωποι πιστεύω ότι θα το δουν. Όσο περισσότερος κόσμος το δει, τόσο πιο εύκολα θα περάσει το μήνυμά μου. Ας μη ξεχνάμε, ότι, το γκράφιτι και το stencil είναι μία γκαλερί ανοιχτή 24 ώρες το 24ωρο και τα βλέπουν όλες οι ηλικίες. Από τον πιο φτωχό μέχρι τον πιο πλούσιο, χωρίς να πληρώνουν κανένα εισιτήριο! Έτσι, όσο το κάνω αυτό σε δημόσιους και μεγάλους δρόμους με πολύ κόσμο, θα περάσω κι εγώ τα μηνύματά μου πιο εύκολα.
Τα stencils του Banksy, περνάνε κοινωνικο-πολιτικά μηνύματα. Τα δικά σου έργα ποια μηνύματα περνούν;
Εγώ περνώ μηνύματα κοινωνικής παθογένειας. Προσπαθώ να στέλνω μηνύματα υποστήριξης όσο αφορά τη προσφυγιά, τη φτώχεια, τα ναρκωτικά… μηνύματα υποστήριξης ενάντια σε οποιαδήποτε μορφή ρατσισμού ή φασισμού. Πάντα όμως είναι μηνύματα αγάπης και αλληλεγγύης προς όλο τον κόσμο.
Μέσω της τέχνης σου, προσπαθείς να βάλεις τον κόσμο σ’ αυτή τη λογική, να μπορεί να παρατηρεί ακόμα και λεπτομέρειες που για σένα είναι σημαντικές…
Ακριβώς, οι λεπτομέρειες είναι το αλατοπίπερο στη ζωή μας. Βάζω τρομερή αγάπη στις λεπτομέρειες, ειδικά στους πίνακες που κάνω. Αυτές είναι που κάνουν ένα πίνακα να ξεχωρίζει από έναν άλλον. Για να καταλάβεις, έχω αφιερώσει σε πίνακα 4 μήνες, μόνο για τις λεπτομέρειες, για να τον φτάσω εκεί που ήθελα. Ως καλλιτέχνης, πάντα βλέπω τις λεπτομέρειες στα έργα τέχνης, το μάτι μου πέφτει πάντα σ’ αυτές! Αν δε μου αρέσει ένα έργο μου, συνεχίζω μέχρι να το φτάσω στο σημείο που το θέλω.
Γνώρισες τον Banksy όταν ταξίδεψες στο Μπρίστολ για το μεγαλύτερο φεστιβάλ street art στον κόσμο “Upfest”. Ποιά ήταν η άποψή του για τα έργα σου και πώς έζησες εσύ αυτή την εμπειρία;
Ναι είχα την τιμή να τον γνωρίσω. Ζωγράφιζα στο Μπρίστολ τότε και μάλιστα μοίραζα φυλλάδια όσο αφορά το πρόβλημα της Κύπρου με τους αγνοούμενους του 74’. Ο Banksy με πλησίασε και ήθελε να μάθει περισσότερα γιατί δεν γνώριζε γι’ αυτό το γεγονός. Του εξήγησα ότι είμαστε ίσως η τελευταία πρωτεύουσα του κόσμου που είναι μοιρασμένη, και τότε μιλήσαμε και ανταλλάξαμε ιδέες. Του άρεσαν τα stencils μου στους τοίχους της πόλης. Ήταν μία απίστευτη εμπειρία για μένα γιατί γνώρισα το είδωλό μου από κοντά. Κατάλαβα όμως, ότι, με τον Banksy, αλλιώς Robert όπως είναι το όνομά του, έχουμε κάποιες διαφορές. Έχουμε σίγουρα αρκετές ομοιότητες, όμως διαφορετικά έχεις κάποιους ανθρώπους μέσα στο μυαλό σου και αλλιώς είναι στην πραγματικότητα.
Ο πίνακας “Επανένωση” δημιουργήθηκε σε συνεργασία με έναν Τουρκοκύπριο ζωγράφο και έφτασε μέχρι τον τελικό των Βραβείων Τέχνης που έγιναν στο Τόκυο. Ο πίνακας απεικονίζει μία γιαγιά της προσφυγιάς του 1974. Τα μάτια της λάμπουν τόσο πολύ, λες και είναι δακρυσμένα. Με αυτό τον πίνακα, ο Χρίστος Κακουλλή είχε την τιμή να εκπροσωπήσει την Κύπρο στον τελικό των Global Art Awards.
Ένα μάτι πρέπει να είναι έμπειρο για να μπορέσει να εντοπίσει τα stencil στους τοίχους και να τα χαρακτηρίσει;
Καταρχάς χρειάζεται να μάθει ο κόσμος τι είναι το stencil και να το ξεχωρίσει από το γκράφιτι. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Ένα γκράφιτι έχει περισσότερα χρώματα, μεγάλα γράμματα, ενώ τα stencils είναι συνήθως ανθρώπινες φιγούρες που στέλνουν κάποια μηνύματα
Κάποια stencil είναι καθαρά εικαστικά, δεν μεταφέρουν κάποιο μήνυμα με λέξεις αλλά με εικόνα. Είναι το ίδιο εύκολο να εντοπιστούν εν συγκρίσει με αυτά που συνοδεύονται από κάποια λεζάντα;
Το stencil δεν είναι εύκολη τεχνική. Για να μπει κάποιος στον κόπο να φτιάξει stencil, σημαίνει ότι έχει ένα μήνυμα στο μυαλό του και θέλει να το μεταφέρει στον κόσμο. Σίγουρα τα stencil που δεν έχουν λεζάντα βάζουν τον άνθρωπο να σκεφτεί περισσότερο, να μελετήσει το έργο, ώστε να ανακαλύψει το μήνυμα που κρύβεται πίσω από τον καλλιτέχνη.
Τα έργα που παρουσιάζεις σε εκθέσεις στην γκαλερί σου έχουν κοινά χαρακτηριστικά με αυτά που δημιουργείς στο δρόμο;
Προσπαθώ να έχουν όσο πιο πολλά κοινά γίνεται. Το γεγονός ότι ξεκίνησα από το δρόμο και τώρα βρίσκομαι σε μια γκαλερί, που είναι πιο εμπορικό κομμάτι, είναι χάρη σε αυτά τα μηνύματα, σ’ αυτές τις ιδέες. Θα ήθελα μέσω των έργων μου, είτε είναι γκράφιτι είτε stencil, να στέλνω όσο πιο πολλά μηνύματα σημαντικά γίνεται, να μεταφέρω όλα αυτά που εγώ πιστεύω ως άνθρωπος.
Ο Κύπριος καλλιτέχνης έχει στην κατοχή του 3 παγκόσμια ρεκόρ, πολλά διεθνή βραβεία και βραβεία στην Κύπρο. Έχει συμμετάσχει στον τελικό των Global Art Awards, Stencil Art Prize και Stencil Art Awards κερδίζοντας μέχρι σήμερα δύο βραβεία στον τομέα της τέχνης. Στον Χρίστο Κακουλλή ανήκει ο πιο μικρός πίνακας στον κόσμο σε καμβά και ο πιο μικρός πίνακας με την τεχνική του Stencil για τους οποίους έχει βραβευτεί.
Τι θα έλεγες ότι προσφέρει η εικαστική σου παρέμβαση;
Μέσω των εικαστικών παρεμβάσεων πιστεύω ότι κατάφερα να ενδιαφερθούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και να γίνει περισσότερο γνωστή αυτή η τεχνική. Για μένα αυτό παίζει σημαντικό ρόλο, όχι για προσωπική προβολή αλλά για την προβολή του μηνύματος που θέλω να στείλω. Είναι σημαντικό για μένα διότι μου δίνει κίνητρο να συνεχίσω να το κάνω και να κερδίζω πάρα πολλά σε πνευματικό επίπεδο. Με βοηθά να σιωπήσω αυτή τη φωνή μες το κεφάλι μου που μου λέει «κάνε κάτι», στείλε ένα μήνυμα», γι’ αυτό και συνεχίζω να το κάνω.
Έχεις κάνει αρκετές δράσεις σε σχολεία, ποια θεωρείς ότι είναι η θέση της τέχνης στην κυπριακή εκπαιδευτική πραγματικότητα;
Η τέχνη θα έπρεπε να παίζει κύριο λόγο στην εκπαίδευση. Μπορεί να είναι ένας από τους βασικούς σκοπούς της. Η επαφή με την τέχνη βοηθάει τους μαθητές να αναπτύσσονται ολόπλευρα… χωρίς την τέχνη, δεν πάμε πουθενά, είναι ο πολιτισμός μας!
Πρόσφατα βρέθηκες στο δημοτικό σχολείο του Μενοίκου… ποια ήταν η εμπειρία σου με τα παιδιά;
Έχω πάει σε αρκετά δημοτικά και γυμνάσια για να μιλήσω για την τέχνη. Προσπαθώ με τον δικό μου τρόπο να φέρω τα παιδιά και τους νέους πιο κοντά στην τέχνη. Στο Μένοικο ήταν η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τόσο μικρά παιδιά. Και μόνο που τα έβλεπα να με κοιτούν με τόση χαρά, ευγνωμοσύνη, να θέλουν μάθουν τι είναι το σχέδιο, να φωτογραφηθούν μαζί μου και να τους γράψω το όνομά μου στα σχέδια τους, ήταν πραγματικά μια πολύ όμορφη εμπειρία για μένα. Εύχομαι αυτά τα παιδιά, να γίνουν πράγματι οι νέοι καλλιτέχνες του τόπου αλλά και να στηριχθούν από την κυβέρνηση, κάτι που δεν έχουμε εμείς αυτή τη στιγμή. Γιατί δυστυχώς, ο πολιτισμός έχει δεχθεί το μεγαλύτερο κτύπημα στην οικονομική κρίση.
Ο Βρετανός συγγραφέας Φίλιπ Πούλμαν είχε πει: «Τα παιδιά χρειάζονται τέχνη, ιστορίες, ποιήματα και μουσική όσο χρειάζονται αγάπη, φαγητό, καθαρό αέρα και παιχνίδι». Αυτή την γνώμη έχεις κι εσύ;
Συμφωνώ 100% γιατί ο πολιτισμός είναι αυτός που θα αλλάξει τον κόσμο. Ο πολιτισμός είναι αυτός που δείχνει το ήθος σε μία χώρα μέσα από τους καλλιτέχνες της. Κάποτε, ένας γλύπτης μου είπε «αν σου ζητήσω να μου πεις ένα όνομα Γάλλου πολιτικού, δεν θα θυμάσαι, όμως σίγουρα θα θυμάσαι ένα όνομα Γάλλου καλλιτέχνη». Αυτό που μου είπε, άλλαξε όλη την ιδέα που είχα για τον πολιτισμό και την τέχνη. Γι’ αυτό θέλω να κάνουμε κάτι για τα παιδιά, ώστε να ασχοληθούν περισσότερο με τον πολιτισμό μας.
Δυστυχώς ακόμα η street art είναι παράνομη στην Κύπρο! Θα έπρεπε να δίνονται περισσότερες ευκαιρίες στους νέους που κάνουν τέχνη του δρόμου. Στο εξωτερικό υπάρχουν οι νόμιμοι τοίχοι στα πάρκα. Στην Κύπρο αυτή τη δυνατότητα δεν την δίνουν στους καλλιτέχνες.
Πώς βλέπεις την street art της Κύπρου; Πώς τα βλέπεις τα πράγματα εδώ, γενικά;
Δυστυχώς ακόμα η street art είναι παράνομη στην Κύπρο κι αυτό είναι ένα πλήγμα στη κοινωνία, θα έπρεπε να δίνονται περισσότερες ευκαιρίες στους νέους που κάνουν τέχνη του δρόμου. Στο εξωτερικό υπάρχουν οι νόμιμοι τοίχοι στα πάρκα γι’ αυτήν ακριβώς την τέχνη. Στην Κύπρο, αυτή τη δυνατότητα δεν την δίνουν στους καλλιτέχνες. Πιστεύω ότι, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πάρκο ειδικά για γκράφιτι και να είναι νόμιμο, παρά η αστυνομία να κυνηγά τα παιδιά που γράφουν στους τοίχους στέλνοντας τα μηνύματά τους. Θα ήταν καλύτερα, να υπήρχε ένας νόμιμος χώρος για αυτά τα παιδιά, θα είμασταν και πολιτιστικά σε καλύτερη θέση.
Οι νέοι που ασχολούνται με το γκράφιτι, σε όλες του τις εκτάσεις, πιστεύεις ότι το κάνουν από άποψη, για να υπερασπίσουν τα ιδανικά τους ή απλά για να ενοχλήσουν;
Υπάρχουν αυτοί που θέλουν να μεγαλώσουν το όνομά τους, το tag τους, που θέλουν να είναι παντού, να προωθήσουν την τέχνη τους. Δεν διαφωνώ με αυτό, διότι και το γκράφιτι από εκεί ξεκίνησε, από τον Ελληνοαμερικανό καλλιτέχνη γκράφιτι TAKI 183, που έγραφε παντού το όνομα και την οδό που έμενε.
Πίνακας 60 χρόνια Αγροτιάς
Σ’ αυτό τον πίνακα απεικονίζεται ένας άνθρωπος της παλιάς εποχής, μεγάλος σε ηλικία, που ζει την αγροτιά εδώ και 60 χρόνια. Φαίνονται όλες οι λεπτομέρειες στο πρόσωπο και τα χέρια του, ακόμα και οι ραγάδες του από την πολλή και σκληρή δουλειά. Τα μάτια του είναι γαλάζια, για να ξεχωρίζουν από το γκρίζο τοπίο, από τα γκρίζα του χέρια και το πρόσωπο… Είναι αυτό που ονομάζουμε γκριζόχρωμα. Το μήνυμα που στέλνει ο καλλιτέχνης είναι “η σύνδεση που έχει με το χωράφι, τα ζώα, τη φύση, την αγροτική ζωή”.
Ο Blek Le Rat, είναι ένας από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στο street art, ένας παθιασμένος προβοκάτορας με μια ατρόμητη καρδιά και μια απαράμιλλη αγάπη για την τέχνη του….
Πρέπει να σου πω, ό,τι ο Blek Le Rat ξεκίνησε να ζωγραφίζει με stencil ποντικούς παντού στο Παρίσι, διότι διάβασε σε ένα βιβλίο ή σε ρεπορτάζ, ότι οι ποντικοί είναι διπλάσιοι στη χώρα από τους ανθρώπους, σε αριθμό. Οπότε, το RAT που σημαίνει ποντικός, είναι αναγραμματισμός της λέξης ART. Έτσι, όπως οι ποντικοί φτάνουν παντού, ήθελε και η τέχνη του να φτάσει παντού. Με αυτή την ιδέα ξεκίνησε να ζωγραφίζει τους ποντικούς σε όλη την πόλη.
Έχεις κοινά χαρακτηριστικά με τον Γάλλο πρωτοπόρο καλλιτέχνη γκράφιτι; Θεωρώ ότι ενέπνευσε εκατοντάδες καλλιτέχνες, σε όλο τον κόσμο, με τις δημιουργίες του από stencil…
Ένα κοινό στοιχείο είναι σίγουρα η τεχνική μας, αλλά οι ιδέες που εκπροσωπώ εγώ είναι διαφορετικές από αυτές που εκπροσωπεί ο ίδιος.
Νιώθω συναισθηματική ανακούφιση για το γεγονός ότι δεν έμεινα σιωπηλός μπροστά σε καταστάσεις που ήθελα να φωνάξω
Το πιο μεγάλο σου όφελος από αυτό που κάνεις ποιό είναι;
Νιώθω συναισθηματική ανακούφιση για το γεγονός ότι δεν έμεινα σιωπηλός μπροστά σε καταστάσεις που ήθελα να φωνάξω. Αν επέστρεφε πίσω ο χρόνος, θα ήθελα εκείνο το 12χρονο παιδί που ξεκινούσε τότε να ζωγραφίζει γκράφιτι, να μου έλεγε ότι είναι περήφανο για μένα για εδώ που έχω φτάσει σήμερα.
Σε ποιες πόλεις βρίσκονται έργα σου;
Προσπαθώ σε όλες τις πόλεις να αφήνω τα μηνύματά μου, στην Λάρνακα, τη Λεμεσό… αλλά τα περισσότερα βρίσκονται στη Λευκωσία, ιδιαίτερα στην παλιά Λευκωσία, γιατί είναι η βάση μου, ο τόπος μου και τον αγαπώ ιδιαίτερα.
Ποιά δράση σού έχει αφήσει μια έντονη ανάμνηση/συγκίνηση;
Τότε με τους βομβαρδισμούς στη Συρία, όταν σηκώθηκαν τα αεροπλάνα από την Κύπρο να ταξιδέψουν στη χώρα, πήγα και φόρεσα ένα σωσίβιο στο άγαλμα του Διονύσιου Σολωμού. Θυμήθηκα που ο ίδιος είχε γράψει ένα ιδιαίτερο ποίημα για την προσφυγιά, οπότε έκανα αυτή την κίνηση. Θεωρώ ότι με αυτή την παρέμβαση έστειλα ένα στοχευμένο μήνυμα. Ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα τόσο μεγάλη συγκίνηση. Με συγκίνηση θυμάμαι και την παρέμβασή μου έξω από τις Βρετανικές Βάσεις στην Πορεία Ειρήνης, που γεμίσαμε τον τόπο με σωσίβια, ρούχα και βάρκες. Κάθε σωσίβιο έγραφε επάνω ένα όνομα. Ήθελα να περάσω το μήνυμα, ότι με τους βομβαρδισμούς δημιουργούμε κι άλλους πρόσφυγες.
Ένα μήνυμα που θα ήθελες να στείλεις στους νέους σήμερα;
Να μείνουν αυθεντικοί στις ιδέες τους, κι αυτά που έχουν στο μυαλό τους, να τα κάνουν έργα στους τοίχους! Να μην τους τυφλώνουν τα φώτα και οι κάμερες. Να κάνουν αυθεντικά έργα και να μείνουν πιστοί στις ιδέες τους μέχρι το τέλος.
Είσαι ανοιχτός στο να συνεργαστείς με νέους ανθρώπους, νέους καλλιτέχνες;
Φυσικά! Θα ήθελα πολύ να δουλέψω με κάποιον άλλο καλλιτέχνη, να βάλει ο καθένας το κομμάτι του και να φτιάξουμε μαζί έναν όμορφο πίνακα ή ένα σχέδιο.
Με τι ασχολείσαι αυτή τη στιγμή; Ετοιμάζεις κάποια καινούργια έκθεση;
Τον Δεκέμβριο του 2023 έχω την ατομική μου έκθεση στη Λεμεσό και τον Δεκέμβριο του 2024, στην Πάφο. Πριν λίγες ημέρες, έφτιαξα ένα γκράφιτι με τον Θανάση Νικολάου που οι ιατροδικαστές, οι πολιτικοί και η αστυνομία έλεγαν ότι αυτοκτόνησε και μετά από 17 χρόνια αποδείχτηκε ότι ήταν δολοφονία.
Tα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης νιώθεις ότι σε έχουν βοηθήσει στη δουλειά σου;
Σίγουρα! Τα social media είναι ένας σημαντικός τρόπος προώθησης της τέχνης. Για μένα δεν είναι τίποτε άλλο πέραν από αυτό. Χαίρομαι που τα έργα μου τραβάνε τα βλέμματα του κόσμου και των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Πιστεύεις ότι στο μέλλον ο κόσμος θ’ ασχολείται περισσότερο με το stencil παρά με το γκράφιτι ή την street art ή θα οδεύει προς το ανακάτεμα των τεχνικών αυτών; Στο Σάο Πάολο και το Λος Άντζελες ήδη μπορείς να δεις καλλιτέχνες που το κάνουν αυτό. Ακόμα και στο Λονδίνο κυρίως το stencil γνωρίζουνε…
Πιστεύω ότι, ναι, στο μέλλον θα είναι ένα ανακάτεμα! Το Σάο Πάολο είναι μία πόλη πρότυπο γιατί κατάφερε να τα ανακατέψει όλα μαζί και να βγάλει ένα θετικό αποτέλεσμα. Οπότε είναι ένα πρότυπο για εμάς που ασχολούμαστε με την τέχνη. Εύχομαι στο μέλλον να μεγαλώσει τόσο το stencil και το γκράφιτι όσο και η street art και να καταφέρουμε να βγάλουμε μια συνταγή επιτυχίας στην Κύπρο και γενικότερα στον κόσμο.
Comments